Het Koninkrijk der Nederlanden, voorgesteld in eene reeks van naar de natuur geteekende schilderachtige gezigten.
Door J.L. Terwen 1858.
(Heruitgave in 1976)

Zo'n 150 jaar geleden verscheen dit boek van J.L. Terwen, waarin hij al wandelend de belangrijkste gegevens van de steden en dorpen van Nederland beschreef.
Verder zitten er 136 tekeningen in.
In dit boek staan ook wat gegevens over de dorpen uit Neerijnen. Zij worden allemaal na elkaar beschreven in volgorde van Hellouw naar Ophemert.

Hellouw, meer 0., bevat slechts 540 inw, waarvan 190 in het kleine dorp, hetwelk eene kleine Herv. Kerk heeft, die in 1823 gesticht is op de grondslagen der oude kerk, welke in 1674 door den hevigen storm instortte. Het oude adellijke Huis-te­-Hellouw werd bij de doorbraak van 1709 vernield, en in eene wiel veranderd, waarin nog de grond-slagen van het oude huis aanwezig zijn; nabij deze wiel is later een Huis voor den tegenwoordigen eigenaar der heerlijkheid gebouwd.
Haaften, met 980 inw., 1 steenbakkerij, 1 Herv. Kerk en 2 fraaije landhuizen, ligt mede aan den Waaldijk, even als Tuil (420 inw.), tegenover Zalt-Bomtel, welk dorp reeds in de 9de eeuw bekend was, vroeger 3 adellijke huizen bezat, en thans eene fraaije Herv. Kerk met eenen toren heeft, waarin het praalgraf der familie Boelaard; de 3 laatste dorpen maken ééne gem. uit. Een weinig meer 0., aan of bij de Waal, vinden wij Waardenburg en Neer-ijnen, te zamen met 1.100 inw., 1 Herv. Kerk, het adellijk huis Schuilkerk, en het over-oude kasteel Waardenburg, waarop, volgens de legende, de bekende doctor Faust zijn leven zou geëindigd hebben, toen de duivel hem van zijn bed sleurde en door het venster met hem verdween. Dit slot is in 1574 door Lodewijk van Nassau verbrand en naderhand weder gedeeltelijk hersteld. Het is geheel door een breed water omringd, waardoor een dam ligt, die naar den dijk geleidt. Op-ijnen is slechts klein (590 inw., meestal arbeiders), doch heeft eene nette Herv. Kerk en een Heerenhuis, en te Est, landwaarts in (350 inw.) stond vroeger een kasteel, dat in 1796 gesloopt is; ook hier is eene Kerk met toren en orgel.
Heesselt, dat eene fraaije kerk met eenen tamelijk hoogen toren bezit en 200 inw. heeft, maakt ééne gemeente uit met Varik, 1 ½  uur Z. W. van Tiel, wederom aan de Waal lig-gende; dit dorp heeft 730 inw en eene kleine Herv. Kerk, met eenen dikken lagen toren, zonder orgel; er zijn een paar fraaije buitenplaat-sen, maar de vroegere beide kasteelen zijn lang verdwenen.
Te Op-He-mert (980 inw.) is geene eigentlijke kom; alleen bij de Herv. Kerk, die geen orgel, maar eenen toren heeft, staan eenige huizen. Het ligt 1 uur van Tiel, dat wij thans bezoeken zullen.

Uit: J.L. Terwen. Het Koningrijk der Nederlanden. Gouda (1858). p. 537-538. 

Enige opmerkingen
Dit stukje is overgenomen in de oorspronkelijke spelling.
Het totaal aantal inwoners van de dorpen die nu de gemeente Neerijnen vormen bedraagt 5890. Dus vergeleken met veel andere dorpen in Nederland weinig groei de laatste 150 jaar.
Sommige dorpen komen er wat bekaaid af in deze beschrijving. Zennewijnen wordt zelfs niet genoemd.
Ophemert heeft geen kasteel in dit verhaal, evenmin Neerijnen.

Dit stukje stond in ’T Senioortje van Lente 2008