Het oude wapen van Het nieuwe wapen van
Varik Neerijnen
Foto's van vroeger via deze link van Facebook of voor de mensen zonder facebook via deze link op mijnalbum.nl
|
Zie ook foto's van onze buurdorpen
Opgravingen van het "Huys te Varick"
Het kasteel in Varik lag vele
eeuwen onder het weiland. (De Gelderlander 5-4-2007). |
Het "Huijs te Varick" nieuwe onderzoekingen door Marinus Smit. |
![]() Opgravingen bij het "Huijs te Varick". |
![]() Nog wat foto's van de opgravingen 11 april 2007. |
![]() Weer nieuwe foto's van de opgravingen 13 april. |
![]()
|
![]() Opgraving 17 april. |
![]() Opgravingen 18 april. |
![]() Opgravingen 23 april. De proefsleuven zijn bijna klaar. |
Het Raap rapport over de opgravingen
|
![]() eind van de 18e eeuw |
Burgerslachtoffers in de de tweede wereldoorlog in Varik:
Mevr. A. van Berghem
Mevr. T. Gijsen
Burgerslachtoffers in de de tweede wereldoorlog in Heesselt:
Varik en Heesselt door F.A,J. Vermeulen
![]() |
Een brief van Hendrikus Gijsbert Ton, smid te Varik, met het verzoek om een grofsmederij op te richten in de Achterstraat. |
Verhalen: Ode aan de rivier (Geschiedenis VPRO 28 september 2010) |
|
De winter van 1956 |
Een kaart met de locaties van vroeger belangrijke gebouwen
Het
Huis te Varik.
een speurtocht
naar de oorspronkelijke ligging.
(door Marinus Smit)
uit:Mededelingen
van de Historische Kring West-Betuwe
Varikse tuinbouw voor de tweede
wereldoorlog
(door R. van Maanen)
uit:Mededelingen
van de Historische Kring West-Betuwe.
Moord in Varik.
Jan Udo is door moord of doodslag om het leven gekomen, in
zijn woning,toentertijd herberg, in Varik met messteken. De dader die
veroordeeld is
was Jan Vermeulen (Jan den Tète) uit Varik hij kreeg 8 jaar gevangenisstraf,
waarvan hij 6 jaar heeft uitgezeten. Er ging in die tijd het gerucht dat de
broer van Jan Vermeulen, Gert Vermeulen (Gert de Neus) de daad mede gepleegd had
al dan niet met behulp van ene Wenneke uit Heeselt. Het motief zou zijn gegaan
om verleende diensten of arbeid die niet of onvoldoende ingelost werden. De
kinderen 3 en 4, die wees werden, zijn opgegroeid in het gezin van Martinus Udo
(zie Generatie 5) Kind 5 groeide op bij familie.
Een foto van Gert Vermeulen alias "Gert de Neus" getekend door Patrick Kroon uit
Varik
Het is terug te vinden op de volgende site:
http://www.xs4all.nl/~udowa/Udo%20Genealogie/Generatie_4.htm
Heinrich von Heessel (Heraut).
'Sinds kort heeft de Nederlande literatuurgeschiedenis van de
Middeleeuwen er een nieuwe auteur bij: Hendrik van Heesselt. Lang stond hij
bekend als “Heinrich von Heessel” en ging men ervan uit dat hij afkomstig was
uit de Duitse landen. Nu kan bewezen worden dat hij afkomstig is uit het
Gelderse Heesselt.
In de Stadsbibliotheek van Antwerpen is een vijftiende eeuws manuscript
opgedoken met werk van zijn hand. Deze heeft een fascinerende inhoud en een
bewijsvoering die leidt tot de juiste identificatie.
Hendrik van Heesselt was heraut van beroep en diende als zodanig twee Duitse
keizers. Later in zijn carrière ging hij over in dienst van de Bourgondische
hertogen. Zijn kennis van de Europese ridderschap was enorm. Hij had tevens een
literair talent en beschikte over een ruime talenkennis (Latijn, Duits,
Middelnederlands).'
Provinciaal blad van Gelderland nr 44 van 9 april 1884.
Hierin staat de telling van de bevolking van
Gelderland per gemeente.
Voor de gemeente Varik staat daarin vermeld:
Bevolking op 1-1-1883:
Man: 571 Vrouw: 528 Totaal:1099.
In de loop van 1883:
geboorte man: 13 geboorte vrouw: 15
sterfte man: 13 sterfte vrouw: 9
Vestiging man: 41 vestiging vrouw: 44
Vertrek man: 17 vertrek vrouw: 25
Bevolking op 31 december 1883:
Man: 595 Vrouw: 553 totaal: 1148
stempel van het gemeentehuis (Mairie de Varik) uit de tijd van
Napoleon.
Varik viel toen onder de provincie: Issel Supérieur.
Een
tekening uit de Atlas van Stolk. De watergeuzen die de Waal opvaren
langs Opijnen (?) richting Tiel.
De dijkbreuk
te Dreumel.
Maart 1855.
Gezicht van een geheel overstroomde streek. In 't midden op de voorgrond een
man in een boom; rechts een tweede met een lantaarntje op een dak; links een
schuitje met geredden, dat naar een huisje heengeroeid wordt, waar een vrouw
haar kind uit het dakraam omhoog houdt.
Tekening uit de Atlas van Stolk Rotterdam.
Overstroming
in januari - februari 1809.
"Gedenkteken van de schrikkelijke overstrooming in Gelderland, voorgevallen
in 1809
Koning Lodewijk staat met gevolg rechts op een dijkgedeelte, dat aan alle
zijden met water omringd is, tegen hem over half gekleede mannen, vrouwen en
kinderen. De koning doet aan de watersnoodlijders levensmiddelen, enzovoort
uitdeelen, zooals blijkt uit de kazen, kruiken, flesschen, enz. die tusschen
beiden groepen in liggen, terwijl van rechts nog meer aangebracht wordt. "
Op 29 jan. 1789 kruide het ijs tegen de dijk bij Ochten.
Het drama te Opijnen in 1929.
Door Cor van Heuckelum
(Uit het blad: Historische Kring West-Betuwe)
Deze bijdrage gaat over de winter van
1929. In die winter verdronken in Opijnen vier mensen toen ze op een krib
stonden om van dichtbij de naderende ijsbrekers goed te kunnen zien. De
dramatische gebeurtenis werd verwerkt tot een lied, dat in gedrukte vorm de tand
des tijds heeft doorstaan en onlangs aan het bestuur van de Kring werd
aangeboden en nu weer tot leesstof dient voor dit artikel…
Een
mandenmakerij in Varik rond de Eerste Wereldoorlog.
(Een artikel uit Mededelingen Historische
Kring West-Betuwe)
Een stuk tekst over Varik en
Heesselt uit 1840. Het kaartje hierbij is van 1867.
De tekst is niet zo makkelijk te lezen, maar wel interessant.
VARIK, gem. in den
Tielerwaard, prov. Gelderland, Beneden-district, arr. Tiel, kant.
Geldermalsen; palende N. aan de gem. Op-Hemert, O.Z. en W. aan de Waal, N.W.
aan Est en Op-IJnen.
Deze gem. bevat de heerl. Varik en Heesselt; telt 164 h.,bewoond door 180
huisgez., uitmakende eene bevolking van 930 inw., die meest in de landbouw
en aardappelenteelt hun bestaan vinden. Ook is er een korenmolen.
De Herv., die er ongeveer 680 in getal zijn, maken gedeeltelijk de
gem. van Varik uit, en behooren gedeeltelijk tot de gem.
Op-IJnen-en-Heesselt.
De R.K., van welke men er ruim 250 aantreft maken met die naburige gem. de
stat. van Varik uit, welke tot het aartspr. van Utrecht behoort, en door
eenen pastoor bediend wordt, en 280 Communikanten telt.
Men heeft in deze gem. twee scholen, als: ééne te Varik en ééne te Heesselt.
Een ander stukje tekst zegt het volgende:
VARIK,
heerl. in den Tielerwaard, prov. Gelderland, Beneden-district,
arr. Tiel, kant. Geldermalsen gem. Varik; palende N. aan de heerl.
Op-Hemert, O. en Z. en W. aan de Waal, Z.W. aan de heerl. Heesselt.
Deze heerl. bevat den polder-van-Varik en daarin het dorp Varik, benevens
eenige verstrooid liggende huizen. Men heeft er eene bevolkimg van 730 inw.,
die meest in den landbouw en aardappelteelt hun bestaan vinden.
De Herv., die er ruim 560 in getal zijn, onder welke 160 Ledematen,
maken eene gem. uit, welke tot de klass. van Zalt-Bommel, ring van Tiel,
behoort. Vroeger maakte Varik met Op-Hemert eene combinatie uit, welke tot
eersten Predikant heeft gehad Jacobus Bonnebal, die in het jaar 1612
herwaarts kwam, en in 1614 vertrok, om terug te komen wanneer de klassis
zulks verlangde. Tijdens de dienst van Florentius van Leesten, hier
beroepen in 1659, zijn deze gemeenten in 1660 gescheiden, blijvende Van
Leesten te Op-Hemert, terwijl Varik eenen eigen Predikant bekwam in
Henricus van Galen, die in 1662 naar Heerwaarden vertrok.
De R.K. , welke er wonen, behoren tot de stat. van Varik. Men heeft er in
deze Heerl. ééne school.
Deze heerl. is lang door het geslacht Van Varik bezeten. Op het jaar 1276
wordt Alardus Judex de Valdericke als getuige te Bommel gemeld, en
Iwanus van Vanderick, Ridder, bezat voor 1273 een huis te Tiel. Heer
Steeske van Vanderick, Ridder, was in 1344 Heer van Varick, en zijn zoon
Goossen, zich noemende Heer van het laag gerigt van Varick, nevens
Goossen van Varick Alardszoon, sloten in 1357 een verdrag met het
kapittel van St. Marie, over het onderhoud van de kerk van Varick. De zoon
van een van beiden. Alard van Varick, Heer Goossenszoon, volgde hem
op, en na hem was Mechteld van Varick, nevens haren zoon, Heer
Steeskinus van Vanderich, Ridder met het dagelijksche gerigt en het veer
van Varick beleend. Allen waren zij in 1405 overleden, toen Allard van
Deyl en zijn zoon Otto, leenheren van Varich, dat gerigt
aan den Hertog opdroegen, die Herman van Mekeren daarmee beleende.
Dit schijnt echter geen gevolg te hebben gehad, want Hendrik van Varick,
Goossenszoon, en niet Heer Goossenszoon, dus geen broeder van den vorigen
Allard, was Heer van Varick in het jaar 1395, en hij werd met de heerl.,
in het jaar 1407, door Heer Walraven van Wijhe verleid. Zijne eene dochter
bragt Varick aan haren man, Heer Walraven van Haeften, Ridder, en het
kwam naderhand bij erfenis aan geslagten van Aeswijn, van Dorth en van
Stepradt.
Het dorp Varik of Varick, oudtijds ook Valdericke, Vanderich eb Vaderck
gespeld, ligt 1 1/2 u. Z.W. van Tiel, 1 1/2 u. Z.Z.O van Geldermalsen, aan
den Waaldijk. Er is aldaar een schuitenveer ovder de Waal op Heerewaarden.
De Hervormde kerk had vóór de Reformatie 110 gulden 20 cents aan inkomsten. Het is een langwerpig vierkant, klein gebouw, zonder orgel, doch met eenen dikken lagen, met rooden pannen gedekten toren. In het jaar 1831 is zij aanmerkelijk hersteld, waartoe uit het fondsvoor noodlijdende kerken 300 gulden verstrekt is. Naderhand echter door storm geteisterd zijnde, is zij, in het jaar 1839, andermaal hersteld, en daartoe destijds 150 gulden uit het gemelde fonds toegelegd.
De R. kerk heeft uiterlijk het aanzien van een gewoon boerenhuis. Vroeger stonden bij dit dorp de adell. huizen het Huis-te-Varik en Wijenrade, thans heeft men er nog de buitenplaatsen Boschstein en Hondswinkel.
Dit dorp heeft door den storm en watervloed van Januarij 1809 veel gelden. Een mensch, zijnde een oud man, heeft daarbij het leven verloren, terwijl ook tien stuks vee verdronk, en voorts werden zeven en twintig huizen geheel en al vernield en zeven en vijftig andere beschadigd.
Het HUIS-TE-VARIK, voorm. adell. huis in den Tielerwaard, o. van Varik. Dit huis was onderscheiden van de heerlijkheid, en is door Aleyda van Varik aan haren man, Heer Gerbrand van Reest, Ridder, gebragt, hun zoon Johan en kleinzoon Gerbrand bezaten het; de laatste werd er in 1403 mee beleend. De geslachten Van Horst tot Nederhorst, en Van Zuylen tot Nijveld, hebben vervolgens het Huis bij erfenis verkregen. Het is reeds voorlang gesloopt.
De POLDER-VAN-VARIK, pold. in den Tielerwaard.
Het VARIKSE-EILAND, zandplaat in de Waal, tusschen Varik en Heerewaarden, lang 1600 en breed 300 ell.
HEESSELT, heerl.
in den Tielerwaard, prov. Gelderland, Beneden-district,kw., distr. en
arr. Tiel, kant. Geldermalsen gem. Varik; palende N. aan Op-Hemert,
N.O. aan Varik,Z. O., Z. en Z. W. aan de Waal, en W. aan
Op-IJnen.
De Heerl. bestaat uit den polder van Heesselt, benevens een gedeelte van de
Op-ijnensche- en Heesseltsche uiterwaarden, het bevat het d. Heeselt,
benevens eenige verstrooid liggende huizen. Men telt er ruim 200 inwoners,
die meest hun bestaan vinden in den landbouw.
De Herv., die hier wonen behooren tot de gem. van Op-ijnen en Heesselt. De
R.K., welke men er aantreft, behooren tot de stat. van Varik.
Men heeft er in deze heerl. ééne school.
Men vindt dat zekere edelman Balderich, die door onmatige schenkingen
aan kerken en kloosters was verarmd geworden, van de kerk in Utrecht in 850,
Hesola, dat is Heesselt, in praecariam ontving, en de kerkgift aldaar
behoorde in 1250 aan het kapittel van St. Marie te Utrecht. Het was toen
reeds eene bijzondere heerlijkheid, dewijl het kapittel van St. Marie,
goederen in de gerigten van Heesselt gelegen, in 1266 voor Schepenen van
Bommel verkocht, en daarbij was mede getuige, Johan, Rigter van
Heesselt, broeder van Heer Gerhard van Rossem. Deze heerl. werd
destijds door het geslacht van Van Rossem bezeten; want bij de verdeeling
van de erfenis van dezen Heer Gerhard van Rossem, Ridder, in 1291,
ziet men, dat hem het gerigt van Heesselt met het veerschap
toebehoorde. Naderhand is zij in het geslacht van Opijnen overgegaan, dewijl
Rudolf Cock van Opijnen, Heer van Heesselt, en de Kerkmeesters aldaar
een verdrag met het kapittel van St. Marie, in 1388, over het onderhoud der
kerk, maakten. Echter is Heesselt, sedert wederom aan het geslacht Van
Rossem gekomen, en heeft dezelfde lotgevallen, als de heerlijkheid van
Rossem ondergaan. Men treft ook aan, een geslacht Van Heesel dat een
leeuw tot wapen voerde. Dirk van Heesel was Schepen van Bommel, in
het jaar 1291. Hessewijn van Heesel verkocht, in 1341, eenig land bij
Bommel, aan Reinald Graaf van Gelre. Lambert van Heessel was in 1487
Gerigtsman van de Neder-Betuwe. Evenwel schijnt dit geslacht geene
betrekkingen tot de heerlijkheid gehad te hebben.
Het dorp Heeselt, Heessel, Hessel of Hezel, ook wel Hasselt gespeld, en in oude brieven Hesola genoemd, ligt 2 u. Z.W. van Tiel, 2 u. Z.Z.O. van Geldermalsen, aan de Waal.
De kerk is een fraai gebouw, met eenen tamelijk hoogen en van een spits voorzienen toren, doch zonder orgel.
Dit dorp heeft veel geleden door den watervloed van Januarij 1809. Het vloedwater nam er tot den 27 dier maand langzaam in hoogte toe; doch het verhief zich na dien tijd zo sterk, dat het op den 30 van dien maand, een en twintig duimen hooger stond dan in het jaar 1784. De meeste inwoners hadden echter hunne woning reeds verlaten en waren naar elders gevlugt, zoo dat er geene menschen zijn omgekomen, maar slechts twee schapen en één varken; terwijl de ligging van dit dorp de oorzaak was, dat er, in weerwil van den woedenden storm, niet dan weinige huizen, eene prooi der golven werden. Twee huizen zijn er slechts weggespoeld en elf beschadigd, doch eene aanzienlijke hoeveelheid hooi en garst werd door het water bedorven.
De molen van Varik.
Windkorenmolen
"De Bol".
Het is een stellingmolen en ligt aan de Waalbandijk 4 in Varik.
Hij is een ronde stenen molen met een stelling van hout met drie
stellingdeuren. Het wiekenkruis bestaat uit ijzeren gelaste roeden. De
vlucht is 21,50 meter
De molen is in 1867 gebouwd ter
vervanging van een houten wipmolen, die daar op een werf aan de Waaldijk
stond en in de nacht van 16 op 17 juli 1865 afbrandde. Deze molenwerf
behoorde sedert de middeleeuwen tot 1740 bij het slot te Varik, dat aldaar
binnendijks gelegen was (Gelders leen). Dit kasteeltje wordt in het
Verpondingskohier van 1650 aangeduid als "Het slot Molenhuisje"!
Op een gevelsteen in de toog staat vermeld: H.v.H. 1867,
In de kap: H. Verhagen 1873 en op de baard: De Bol
De molen is in 1964 en in 1981 gerestaureerd en draait nog wel eens.
De huidige eigenaar is P.A.M. Hulsbosch.
Vorige eigenaren:
J.H. Verhagen | 1867-1910 | |
J.M. Verhagen | 1910-1950 | |
J.H. van Waarden | 1950-1956 | |
H. Knobbout | 1956-1961 | |
P. van Galen | 1961-1963 | |
Prins Bernhardfonds | 1963-1964 | |
S.C. Bouman-Kingma | 1964-1976 |
Foto's uit onze buurdorpen
Opijnen:
Est
Ophemert:
Ophemert door F.A.J. Vermeulen